Το βιβλίο, είναι φανερό, παίρνει στοιχεία από την επικαιρότητα. Ήταν μια συνειδητή επιλογή να μιλήσετε για το σήμερα;

Δεν είναι τυχαία η χρονική περίοδος, για την οποία θέλησα να γράψω. 'Άλλωστε δεν ανήκω στην κατηγορία εκείνων που είναι αναφανδόν με τους επαναστάτες, αρκεί αυτοί να έχουν ζήσει στο παρελθόν.Είναι λοιπόν η περίοδος που ξεκινάει με την εξέγερση των νέων, μετά τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, τον Δεκέμβριο 2008 και φτάνει μέχρι τις πολυπληθείς συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις του Ιουνίου 2011 και του Φεβρουαρίου 2012. Είναι το διάστημα στη διάρκεια του οποίου εγκαθιδρύεται η επίσημη εποπτεία των μνημονίων με την συνακόλουθη εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και περιουσιακών στοιχείων της χώρας στους δανειστές. Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο που μας κατασκευάζουν, ο Άγγελος βλέπει τα δικά του όνειρα και τα όνειρά της γενιάς του να σβήνουν. Και εξεγείρεται με τον δικό του τρόπο. Βλέποντας, ωστόσο, το βιβλίο από μια απόσταση, παρότι θα το χαρακτήριζα ως ένα βιβλίο down to eath, διαπιστώνω ότι πρόκειται για μια τρυφερή ιστορία.

Τι άποψη έχετε, γενικά, για την επικαιρική λογοτεχνία;

Ένα βιβλίο μπορεί να γραφεί τόσο σε κάποια χρονική απόσταση από τα γεγονότα, όσο και «εν θερμώ», όπως για παράδειγμα το... «Εν ψυχρώ» του Τρούμαν Καπότε. Από την εποχή του new journalism με τον Καπότε και τον Μέηλερ μέχρι στις μέρες μας με την βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας δημοσιογράφο Σβετλάνα Αλεξίεβιτς η επικαιρότητα γονιμοποιεί δημιουργικά τη λογοτεχνία. Ο δικός μου «Άγγελος» απέχει από τα γεγονότα τόσο που και η μνήμη μου να μην έχει σβηστεί και η κρίση μου να μην έχει αμβλυνθεί. Οπότε, ναι μου αρέσει η επικαιρική λογοτεχνία, χωρίς αυτό να με εμποδίζει να αγαπάω την κατά Μπόρχες οδηγούμενη από όνειρα λογοτεχνία. Σε κάθε περίπτωση όμως θεωρώ ότι λογοτεχνία χωρίς μυθοπλασία δεν γίνεται να υπάρξει.

Ως συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης: ποια είναι η θέση σας για τη λεγόμενη λογοτεχνία της «κρίσης»;

Εν μέρει σας απάντησα προηγουμένως, με την έννοια ότι κάθε λογοτεχνική περίοδος ακουμπά και εμπνέεται συνήθως από μια «κρίση». Αν ανατρέξει κανείς στην πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή θα συναντήσει αρκετά βιβλία για αυτήν. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θεωρώ ότι αυτά γράφονται από μόδα. Αντιθέτως ξεκινάνε από μια εσωτερική ανάγκη των συγγράφεων να καταδυθούν στο νέο ζοφερό περιβάλλον που διαμορφώνεται στην κοινωνία και παράλληλα να αποτυπώσουν μυθοπλαστικά τα σημάδια της κρίσης στις ανθρώπινες σχέσεις. Περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένα. Ωστόσο η κατηγοριοποίηση των συγκεκριμένων βιβλίων κάτω από μια τέτοια ή άλλη ετικέτα, αφορά περισσότερο στο μέλλον και λιγότερο στο παρόν.

Το όνομα του κεντρικού ήρωα, Άγγελος, κουβαλάει ένα ιδιαίτερο σημασιολογικό βάρος. Θέλετε να μας μιλήσετε γι’ αυτό;

Σε πρώτη ανάγνωση ο Άγγελος ίσως να παραπέμπει σε έναν εκπεπτωκότα άγγελο, σε έναν άγγελο που έχασε το δρόμο για τον Παράδεισο. Ξέρετε, ο καθένας μας φτιάχνει μέσα του έναν ιδεατό παράδεισο που σκοπεύει να φτάσει κάποτε και ο καθένας μας, συνήθως, χάνει το δρόμο του. Ή μήπως τελικά ο 'Αγγελος είναι ο μόνος, σε μια κοινωνία καθολικής υποταγής, που τον έχει βρει, όπως αναρωτιέται εύστοχα η κυρία Τέσυ Μπάιλα σας στο site σας; Για μένα ο Άγγελος του μυθιστορήματος είναι η Αντιγόνη, ο Τζορντάνο Μπρούνο, ο Τσε Γκεβάρα. Είναι κάποιος που έρχεται από το μέλλον και σταυρώνεται στο παρόν.

Σε τι ακριβώς αντιδράει ο Άγγελος; Στην οικογενειακή εξουσία ή στην ευρύτερη;

Θα έλεγα στον παραλογισμό της πραγματικότητας. Για σκεφτείτε το λιγάκι. Εκεί γύρω στα δεκάξι τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι η πραγματικότητα δεν έχει καμία σχέση με όσα θεωρητικά “καλά καγαθά” διδάχθηκαν στην οικογένεια και στο σχολείο. Δηλαδή ούτε η δικαιοσύνη, ούτε η ελευθερία, ούτε οι λοιπές αρετές διέπουν την κοινωνία. Αντιθέτως διαπιστώνουν ότι το ψεύδος, η υποκρισία, η εκμετάλλευση κυριαρχούν και επιβάλλονται στους ανθρώπους. Για τον Άγγελο, όπως και για άλλα παιδιά της τάξης του, η οικογένεια τότε δεν είναι παρά ένα ακόμα πλαίσιο υποταγής, δίπλα σε εκείνο του σχολείου και της κοινωνίας. Για αυτό και επαναστατούν. Κάποια από αυτά. Όπως γινόταν πάντοτε.

Η ευθύνη των γονιών του ποια είναι για τη διαμόρφωση του επαναστατημένου χαρακτήρα του;

Είναι εντυπωσιακό ότι ενώ οι γονείς του 'Αγγελου δίνουν στο παιδί τους, πέραν των καθιερωμένων φροντίδων και μαθήματα δημοκρατίας, αυτός ωστόσο τραβάει το σχοινί στα άκρα. Γιατί άραγε; Θα χρειαζόμουν πολύ χρόνο για να το αναλύσω, αλλά έχει ενδιαφέρον να διαβάσει κανείς την εκτεταμένη αντιπαράθεση των γονιών του Άγγελου, στις σελίδες του βιβλίου για το ζήτημα αυτό. Επιγραμματικά μόνο: Η προηγούμενη γενιά εφησυχασμένη και παραιτημένη, ίσως δεν μπορεί να αντιληφθεί την οργή των νέων κατά ενός συστήματος που στραγγαλίζει τα όνειρά τους. Ο Άγγελος και ο κάθε Άγγελος δεν ανέχεται οι γονείς του και οι κάθε γονείς να μεταβολίζουν την κοινωνική αδικία και για αυτό ξεσπά.

Είναι φανερό πως και οι γονείς του Άγγελου, ιδιαιτέρως ο πατέρας του, χρειάστηκε να απωθήσουν μέσα τους το δικό τους επαναστατικό παρελθόν προς χάριν της ευμάρειας του παρόντος. Θέλετε να το σχολιάσετε;

Οι γονείς του Άγγελου είναι οι τυπικοί εκπρόσωποι της γενιάς του Πολυτεχνείου που μεγάλωσε με δημοκρατικά ιδεώδη, αναζητώντας τους δικούς της πολιτικούς παραδείσους στα αμφιθέατρα και στους αγώνες. Μάλιστα ο πατέρας του Άγγελου, όταν ήταν στην ίδια ηλικία με το γιό του, πίστευε με φανατισμό ότι κατείχε την απόλυτη αλήθεια και ότι ο προορισμός του ήταν να αλλάξει τον κόσμο. Από εκείνον τον βολονταρισμό του απέμεινε μόνο η πολιτική του εντιμότητα, ενώ η μητέρα κράτησε την αγάπη της για την αισθητική. Κοινός παρανομαστής ωστόσο και των δύο η παραίτησή τους από τα κοινά, περισσότερο για ιδεολογικούς παρά για υλιστικούς λόγους.

Η τρομοκρατία, η χρήση της βίας ενάντια στην κατεστημένη βία της εξουσίας, δικαιολογείται μέσα από το βιβλίο; Είχατε σκοπό να της δώσετε άλλοθι;

Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο θα διαπιστώσει ότι ο ληστής τραπεζών Άγγελος δεν διαπράττει καμία τρομοκρατική πράξη, ακόμα και κάτω από το πρίσμα της κυρίαρχης ερμηνείας της λέξης «τρομοκρατία». Για τον Άγγελο η μόνη τρομοκρατία είναι αυτή που ασκείται από τους λίγους στους πολλούς. Δεν είναι θέμα άλλοθι λοιπόν, αλλά ερμηνείας των ταξικών σχέσεων. Εθελοτυφλεί κανείς, αν δεν μπορεί να δει τη βία ως διαχρονική αντίδραση των ανθρώπων απέναντι στις καταπιεστικές και δυναστικές μορφές εξουσίας. Των ασθενέστερων έναντι των δυνατών. Είναι κάτι που συνέβαινε και θα συμβαίνει και θα συνεπαίρνει στο διηνεκές τη νεότητα, που έχει την τάση να αμφισβητεί τους πάντες και τα πάντα. Ωστόσο αυτή η επαναστατικότητα, αρκετές φορές, μεταλλάσσεται σε τυφλό φανατισμό και άγονο δογματισμό, με συνέπεια να μην μπορεί να δει κανείς καθαρά και ιδιαίτερα ο άγουρος νέος, τα πράγματα στην ολότητά τους. Είναι τότε που ανοίγει παρτίδες με τη βία.

Το τέλος οδηγεί σε μια συντριβή – ήταν λίγο πολύ προκαθορισμένο το τέλος;

Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα δράμα, αλλά για μια τραγωδία, και όπως σε κάθε τραγωδία δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής.

Στη σκιά του Άγγελου βρίσκεται ο μικρός του αδελφός και ουσιαστικός αφηγητής του μυθιστορήματος. Τα τραύματά του είναι εμφανή, ωστόσο δεν φαίνεται να ακολουθεί την ακραία λύση του Άγγελου.

Ο Ξενοφώντας διαφέρει ως χαρακτήρας από τον Άγγελο. Εκείνος είναι περισσότερο εξωστρεφής και αυθόρμητος αν και οι δύο έχουν εκ γενετής την ίδια περιέργεια για τη ζωή. Οι πράξεις του Άγγελου ανακλώνται πάνω στο μικρότερο αδερφό του και του ταρακουνούν τη σκέψη. Ο Ξενοφώντας δεν θα είναι πια ο ίδιος.

Βλέπετε μια μετατόπιση προς περισσότερο επαναστατικές λύσεις από τη νέα γενιά μετά τα γεγονότα με τον Γρηγορόπουλο ή μήπως έχουμε να κάνουμε με μια μικρή μειοψηφία;

Αν κρίνουμε από τα γεγονότα των τελευταίων χρόνων θα συμπέρανε κανείς με ευκολία ότι η νέα γενιά καθεύδει. Το ίδιο ωστόσο λεγόταν και για τη γενιά του Γρηγορόπουλου και παλιότερα για άλλες γενιές. Μέχρι που οι πράξεις ορισμένων, μειοψηφιών στην αρχή είναι αλήθεια, πυροδοτούν ευρύτερες αναζητήσεις και διαμορφώνουν συνολικές συμπεριφορές.Τα κινήματα που αναπτύχθηκαν μετά το 2008 και στη διάρκεια των μνημονίων, αναζήτησαν και ψηλάφισαν κάποιες απαντήσεις. Ωστόσο τελεσίδικες απαντήσεις δεν μπορούν να δοθούν καθώς ο κόσμος αλλάζει ταχύτατα και το μέλλον φαντάζει απρόβλεπτο παρά ποτέ.

Η εποχή μας γεννάει «νέα» βία ή ανακυκλώνει την απωθημένη από χρόνια;

Από την αυγή της ιστορίας ο άνθρωπος αναζητεί το χαμένο του παράδεισο, την ουτοπική Εδέμ, όπου δεν θα υπάρχει υποδούλωση, εκμετάλλευση, φτώχεια και δυστυχία. Ή όπως λέει ο Άγγελος, σε κάποιο σημείο του βιβλίου, αναζητεί έναν κόσμο, όπως θα έπρεπε να είναι: χωρίς εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους, χωρίς αφεντικά και δούλους, χωρίς αρχόμενους και άρχοντες. Όμως ο κόσμος είναι ακριβώς το ανάποδο. Και όσο υπάρχουν άνθρωποι, πάντα θα ψάχνουν τρόπους να τον αναποδογυρίσουν.

Σας ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον

ΝΤΙΝΟΣ ΓΙΩΤΗΣ